Doanh nghiệp khởi nghiệp: Cần những cơ chế khơi thông mới

Ảnh minh họa (Nguồn: Internet)

Theo Ông Phạm Đình Thúy, Vụ trưởng Vụ Thống kê Công nghiệp, Tổng cục Thống kê nói: "Chúng ta vẫn đang ở tình trạng doanh nghiệp phát triển nhanh nhưng chủ yếu phát triển mạnh về quy mô, vốn, lao động và doanh thu, thực tế hiệu quả vẫn thấp, thấp hơn nhiều nước, trong đó có những nước ngay bên cạnh như Thái Lan, Indonesia. Điều này cũng giống như tình trạng kinh tế hiện nay". Hơn 15 năm nay, tỷ lệ các DN vừa và nhỏ vẫn không thay đổi, chiếm khoảng 97%, chủ yếu quy mô siêu nhỏ với 60% doanh nghiệp có số lao động dưới 10 người. Đó là chưa kể hàng năm có khoảng vài chục nghìn DN phải giải thể, tạm ngừng hoạt động. Chính phủ đặt hy vọng có được 5% doanh nghiệp khởi nghiệp (hiện chỉ khoảng 0,5%) trong tổng số doanh nghiệp đăng ký thành lập mới. Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo cho phép tạo ra những doanh nghiệp trăm ngàn tỉ chỉ sau ít năm hoạt động. Do mô hình kinh doanh sáng tạo và nhắm đến thị trường mục tiêu rất tiềm năng nên các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo thu hút mạnh mẽ các nhà đầu tư tài chính, các quỹ đầu tư tài chính, đầu tư mạo hiểm.

Thực tế, số lượng các quỹ đầu tư trong và ngoài nước cho khởi nghiệp sáng tạo ở Việt Nam rất ít, các quỹ này hầu hết lại không đầu tư từ giai đoạn đầu, không đầu tư nhỏ mà chỉ nhắm tới những dự án có quy mô từ vài trăm nghìn USD trở lên. Do đó, mỗi năm chỉ có khoảng 10 DN khởi nghiệp Việt Nam nhận được đầu tư từ các quỹ đầu tư mạo hiểm mà nhu cầu vốn của các startup đang rất lớn. Việt Nam đang có làn sóng lớn các bạn trẻ tham gia khởi nghiệp, song khó khăn nhất mà các startup gặp phải là đang thiếu những khoản đầu tư nhỏ ban đầu, thường gọi là vốn mồi để biến từ ý tưởng đến mô hình kinh doanh. Trong khi đó, lực lượng sẵn sàng đầu tư vốn mồi là những nhà đầu tư mạo hiểm cho startup lại chưa nhiều. 

Theo Ông Nguyễn Hoà Bình - Giám đốc Công ty Peacesoft - cho rằng, môi trường khởi nghiệp ở Việt Nam hiện nay đã tốt hơn rất nhiều so với thời gian trước. Tuy nhiên, ngoài cơ hội, môi trường thì vốn là yếu tố then chốt, quyết định DN khởi nghiệp thành công hay thất bại. Nếu không có tiền, sản phẩm của startup không thể tiến xa hơn trên thị trường trong nước và thế giới. Trong khởi nghiệp, các nhà đầu tư bỏ ra 100 triệu USD đầu tư chẳng hạn, để chiếm 30% vốn sở hữu của doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, thì số vốn này đóng vai trò “tên lửa đẩy” để giúp doanh nghiệp nhanh chóng tăng trưởng mạnh về quy mô, doanh thu và lợi nhuận. Sau một chu kỳ kinh doanh, nhà đầu tư sẽ rút 30% vốn của mình về với giá trị hơn nhiều lần con số 100 triệu USD đầu tư ban đầu. Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo do đó có cơ hội rất lớn trong thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ 4, gắn với phát triển công nghệ thông tin và ứng dụng khoa học 
công nghệ. Con số 0,5% không phải là lớn so với các quốc gia đổi mới sáng tạo, nhưng cũng là tín hiệu đáng mừng bởi thị trường start-up tại VN đang ở mức độ sơ khai, phù hợp với hiện trạng đổi mới sáng tạo rất trì trệ tại hầu hết các doanh nghiệp VN.

Ảnh minh họa (Nguồn: Internet)

Theo Ông Nguyễn Hồng Bình, Giám đốc Công ty Cổ phần Công nghệ Sinh học Menvi thì công ty là một doanh nghiệp khởi nghiệp được thành lập vào ngày 28/3/2016, hoạt động trong lĩnh vực chuyên nghiên cứu, nuôi cấy và phát triển những chủng loại vi sinh để cho ra đời các dòng sản phẩm phục vụ cho cây trồng, vật nuôi, thủy sản và môi trường với mong muốn “Mang lại giá trị thực cho nhà nông”, mang những giá trị thực tế của sản phẩm ngành công nghệ sinh học ứng dụng trong chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản, trồng trọt, cải tạo đất và xử lý môi trường. Song trong quá trình hoạt động thì ông nhận thấy cần có quy mô sản xuất lớn hơn để đáp ứng nhu cầu thị trường nhưng lại gặp khó khăn về vốn, khi tìm tới ngân hàng để vay vốn thì lại bị ràng buộc bởi một số quy định hết sức ngặt nghèo của một số chính sách cho vay mà một doanh nghiệp trẻ như công ty ông không thể đáp ứng được. Thế nên, những vướng mắc trong chính sách dành cho các doanh nghiệp khởi nghiệp vẫn đang còn là vấn đề hết sức cấp thiết hiện nay.

Cần xây dựng các chính sách đặc thù cho khởi nghiệp, bao gồm: Đầu tư mạo hiểm, đầu tư gọi vốn cộng đồng, ưu đãi thuế cho nhà đầu tư cá nhân, cơ chế đối ứng đầu tư từ nhà nước cho các quỹ đầu tư tư nhân, cơ chế tài chính hỗ trợ cho các DN khởi nghiệp… Giám đốc nghiệp vụ mảng Đầu tư công ty Tư nhân, Quỹ Dragon Capital Group - ông Võ Trần Đình Hiếu cho rằng, việc hoàn thiện cơ chế sẽ tháo gỡ vướng mắc trong phương thức đầu tư cho nhà đầu tư mạo hiểm nước ngoài. “Chỉ khi cơ chế được khơi thông mới có thể thu hút được nhiều các nhà đầu tư mạo hiểm sẵn sàng tìm kiếm startup để rót vốn mồi”.